Werken op de vluchtstrook: tijd voor verandering!

Een aantal incidenten met wegwerkers maakte pijnlijk duidelijk hoe gevaarlijk werken op de vluchtstrook kan zijn. Bouwend Nederland, Cumela, MKB Infra, Techniek Nederland, Vereniging van Hoveniers en Groenvoorzieners (VHG) en Transport en Logistiek Nederland (TLN) vonden het tijd voor extra actie. Zij pakten in 2022 samen met Rijkswaterstaat de handschoen op. Tijdens een recente bijeenkomst bespraken alle betrokkenen de uitdagingen en de vooruitgang. Ook ambities voor actuele richtlijnen, nieuwe werkmethodieken en innovatie kwamen aan bod.

De geplande safety walk over de vluchtstrook van die avond werd die avond vanwege dichte mist afgeblazen. Het was te gevaarlijk.  Hierdoor was er wel meer tijd om in te zoomen op een gezamenlijke aanpak. Sinds de opening van eerste vluchtstrook in 1934 is de situatie flink veranderd. Voor mensen die op een vluchtstrook werken, kan dit alleen als voldoende extra maatregelen getroffen worden. 

Vier werkgroepen komen op stoom 

In de afgelopen maanden vonden er helaas zo’n 30 incidenten plaats. Dit onderstreept dat er nog steeds actie nodig is. Het statement van de branche ‘Niet meer werken op de vluchtstrook tenzij…’ en memo van Rijkswaterstaat onderstrepen de gezamenlijke vastberadenheid dit verder aan te pakken. Want als er dan toch op de vluchtstrook gewerkt moet worden, dan zijn passende maatregelen noodzakelijk. Daar is iedereen het over eens. 

In de zoektocht naar de beste maatregelen zijn inmiddels vier werkgroepen opgezet waarin betrokken partijen deelnemen. Deze richten zich op overleg over nut en noodzaak van werken op de vluchtstrook, het proces, effectieve afschermingen afspraken over wanneer het veilig is, en pilots. Deze werkgroepen, waarin alle betrokkenen deelnemen, komen nu goed op stoom. 

Werken aan bewustwording

De CROW-richtlijn 96a biedt richtlijnen voor veilig werken op de vluchtstrook. Toch is de praktijk weerbarstig. Als je richtlijnen op de letter volgt, is veilig werken bijna niet mogelijk. Verder is projectspecifiek werken in verschillende omstandigheden lastig. Zeker nu er meer verkeer is. Bovendien is het gedrag van weggebruikers veranderd. Mensen zijn sneller afgeleid en ongeduld of asociaal gedrag komt vaker voor. Naast technische en organisatorische maatregelen is bewustwording essentieel om structurele verandering te realiseren. Dit kan bijvoorbeeld via rijopleidingen, het CBR en de code 95 cursussen voor beroepschauffeurs.

Alternatieven onderzoeken

Een actualisatie van de CROW-richtlijn is een belangrijk streven. Aan de andere kant is er wel concrete actie nodig en dat gebeurt ook. De markt, branches en Rijkswaterstaat werken samen aan de antwoorden op de vragen: hoe kan het veiliger, hoe kan het anders? Zo is er in de drukke verkeersregio Amsterdam overleg tussen aannemers, de wegbeheerder en verkeersmanager over het combineren van werkzaamheden en passende veiligheidsmaatregelen. Veiligheid en doorstroming gaan hier hand in hand. Met tekstkarren en matrixborden zijn bijvoorbeeld minder tijdelijke borden nodig. Rijdende afscheidingen, afgekruiste rijstroken en botsabsorbers dragen ook bij aan veiligheid. Goede afstemming en de betrokkenheid van alle partijen vergroten de kansen van deze alternatieven.

Quick-wins ontdekken

Ook andere pilots geven zicht op quick-wins. Bijvoorbeeld de inzet van 14 tekstkarren in plaats van 171 tijdelijke borden bij de afsluiting van de A15.  Daarmee kun je prima actuele informatie delen. Verder biedt dit de kans het gedrag van de weggebruikers met een digitaal zwaailicht te beïnvloeden. Met samenwerking en goede afstemming kunnen deze pilots omgezet worden in best practices. Dan zijn échte slagen mogelijk.

Niet alles vooraf dichttimmeren

Innovatie draagt zeker bij aan meer veiligheid. Op dat vlak gebeurt er veel, bijvoorbeeld met kegelzetmachines en de verrijdbare barrier Go Barry. Een terugkerende discussie bij innovatie is: wie draagt de kosten om veiligheid en efficiency te verbeteren. Dit vraagt de bereidheid samen te investeren en flexibiliteit in contracten. Dus niet alles vooraf dichttimmeren. Innovaties zijn een gezamenlijk leertraject. 

Niet meer op de oude manier werken

Naast maatregelen en innovaties is cultuurverandering bij alle partijen onmisbaar. Dit vraagt de durf dingen écht anders te doen en elkaar daarop aan te spreken. Veiligheid staat hierbij centraal. Daarnaast is het zaak verder vooruit te kijken. De arbeidsmarkt is krap en aansluiten bij de behoeften en wensen van de nieuwe generatie is noodzakelijk. Voor hen is het eenvoudig: zij willen niet meer op de oude manier werken. 

Een nieuwe aanpak

De levendige bijeenkomst laat zien dat er bij opdrachtgevers en aannemers grote behoefte is aan een nieuwe manier van werken en dat iedereen daar aan wil bijdragen. Er zijn al veel oplossingen beschikbaar. Het is nu vooral de uitdaging samen een goede aanpak neer te zetten met duidelijke richtlijnen en elkaar aan te spreken op naleving. Want als er op de vluchtstrook gewerkt wordt, moet dat altijd veilig.